Razem bliżej środowiska… od 15 lat!
W sobotę 26 listopada 2011 r. odbyły się uroczyste obchody Jubileuszu Piętnastolecia Programu Stypendialnego DBU i Fundacji im. Nowickiego w Polsce, skierowanego do absolwentów kierunków studiów związanych z szeroko pojętą ochroną środowiska.
W obchodach Jubileuszu wzięli udział przedstawiciele Deutsche Bundesstiftung Umwelt – Sekretarz Generalny DBU - dr Fritz Brickwedde, założyciel Fundacji im. Nowickiego - prof. Maciej Nowicki wraz z rodziną, jak również przedstawiciele uczelni oraz najważniejszych urzędów, instytucji i mediów związanych z ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem (dr Jan Rączka - prezes NFOŚiGW; prof. dr hab. Andrzej Kraszewski - były Minister Środowiska; Henryk Pyrka - sekretarz Polskiej Izby Biomasy, Ewa Podolska - Radio Tok TM). Uroczystość uświetnił swoją obecnością także Ambasador Niemiec, Rüdiger von Fitsch.
Idea programu zapoczątkowana została przez prof. Macieja Nowickiego, który po otrzymaniu prestiżowej nagrody (Der Deutsche Umweltpreis) za badania w dziedzinie ochrony atmosfery od Niemieckiej Fundacji Federalnej „Środowisko” w 1991 roku, postanowił przeznaczyć ją na założenie Fundacji, która corocznie w ramach prowadzonego konkursu przez 10 lat swej działalności kierowała najzdolniejszych absolwentów uczelni wyższych na staże zawodowe w Niemczech. Od początku istnienia program był wspierany przez Niemiecką Fundację Federalną „Środowisko”. Obecnie program jest prowadzony również w innych państwach pod wspólną nazwą – Program Stypendialny dla Krajów Europy Środkowo-Wschodniej.
Przez ostatnie piętnaście lat na stypendia wyjechało ponad 200 polskich absolwentów, odbywając w niemieckich instytucjach (urzędach, placówkach naukowo-badawczych, uczelniach, bankach lub firmach prywatnych) staże zawodowe trwające od 6 do 12 miesięcy.
Tegoroczne uroczyste wręczenie stypendiów piętnastej edycji konkursu miało szczególny charakter – Jubileusz Piętnastolecia Programu Stypendialnego DBU i Fundacji im. Nowickiego został uświetniony galą w Teatrze Polskim w Warszawie, wystawą prezentującą dokonania byłych stypendystów programu oraz konferencją, podczas której osiemnastu wybranych laureatów starszych roczników konkursu miało okazję zaprezentować szeroki przekrój tematyczny dotyczący aktualnych trendów, zmian i wyzwań w dziedzinie szeroko pojętej ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.
Podstawową kwestią poruszaną podczas wystąpień były zmiany klimatu i ich następstwa. Konferencję rozpoczęła dr Joanna Maćkowiak-Pandera, podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska referatem na temat polityki klimatycznej w czasach kryzysu. Podkreślała ona przede wszystkim aktywny udział Polski jako członka UE w formułowaniu pakietu klimatyczno-energetycznego oraz kwestie środowiskowe związane z Prezydencją Polski w Radzie UE.
Z kolei podsumowania różnych scenariuszy w zakresie rozwoju gospodarki niskoemisyjnej dokonała Aleksandra Arcipowska (Politechnika Warszawska), porównując scenariusz rządowy z innymi wariantami opracowywanymi m.in. przez EC Brec IEO czy Główny Instytut Górnictwa. Dzięki analizie wielokryterialnej, obejmującej np. kwestie gospodarcze, społeczne, środowiskowe i technologiczne, możliwe jest bardziej rzetelne określenie oddziaływań, jakie niosą za sobą poszczególne scenariusze.
Kwestię globalnych zmian wynikających z ocieplenia klimatu omawiała dr Aleksandra Lewandowska (Leibniz Institut für Meereswissenschaften IFM-GEOMAR) w prelekcji poświęconej zaburzeniom w funkcjonowaniu morskich ekosystemów.
O roli zintegrowanego modelowania możliwych procesów w ramach wdrażania celów wyznaczonych przez unijną „Strategię tematyczną dotyczącą zanieczyszczenia powietrza” opowiadał dr inż. Artur Gzella (Les White Associates, Wielka Brytania). Wystąpienie poruszało kwestię niebezpieczeństwa, jakie niesie za sobą bardzo złożone modelowanie. Wszystkie uwzględnione zmienne tworzą potężny system, którego podstawową wadą jest to, że staje się on nieprzejrzysty i coraz mniej zrozumiały. Tymczasem pozornie mało istotne nieścisłości w ustalaniu warunków początkowych tego systemu mogą oznaczać nie tylko spory błąd wyniku modelowania, ale przede wszystkim kolosalną pomyłkę w ocenie sytuacji, skutkującą nieefektywnym wydatkowaniem wielomilionowych funduszy i dezinformacją społeczeństwa.
O czekającej nas rewolucji w budownictwie energooszczędnym opowiedział dr inż. Szymon Firląg (Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej). Budynki mieszkalne mają znaczący udział w bilansie energetycznym Polski. Duża energochłonność budownictwa wynika z faktu nieprzywiązywania w przeszłości i obecnie specjalnej wagi do ilości zużywanej energii. W Polsce obserwowany jest wzrost zainteresowania szeroko rozumianym budownictwem energooszczędnym. Trudno ocenić, czy przerodzi się to w trwały rozwój i przyczyni do powstania nowych standardów w budownictwie. Szansę na rozwój dają przede wszystkim międzynarodowe uwarunkowania prawne i zobowiązania Polski jako członka UE. Głównym zagrożeniem jest jednak całkowity brak spójnej polityki państwa, która sprzyjałaby rozwojowi budownictwa energooszczędnego. Jedną z regulacji mających na celu doprowadzenie do znaczącego ograniczenia zużycia energii oraz emisji związanej ze wznoszeniem oraz użytkowaniem budynków jest zmiana dyrektywy EPBD 2010/31/UE. Na mocy nowej dyrektywy państwa członkowskie zapewniają, aby do 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki były obiektami o niemal zerowym zużyciu energii, a już od 2019 r. nowe budynki zajmowane przez władze publiczne oraz będące ich własnością powinny być obiektami o niemal zerowym zużyciu energii.
Wprowadzenie tych wymogów w Polsce w planowanym terminie oznacza, że czeka nas prawdziwa rewolucja technologiczna w budownictwie. Obejmie ona swoim zasięgiem praktycznie wszystkie etapy procesu budowlanego: od projektowania po uzyskiwanie pozwolenia na użytkowanie. Może być również impulsem dla dynamicznego rozwoju tego sektora. Można mieć jednak obawy, czy uda się to zrealizować.
Podczas konferencji nie zabrakło także omówienia aktualnych trendów w rozwoju biogazowni rolniczych, problemów w zarządzaniu zasobami wodnymi i związanych z zachowaniem różnorodności biologicznej, komputerowego modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń wód z sektora rolniczego oraz kwestii dotyczących cyklu życia w gospodarce odpadami i rekultywacji zwałowisk pogórniczych. Konferencję zamykało wystąpienie dr. Piotra Otawskiego (zastępcy Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska), przedstawiające efekty działań regionalnych dyrekcji ochrony środowiska na polu zażegnania konfliktów z UE w związku z niewywiązaniem się kraju m.in. z transpozycji i implementacji dyrektyw ptasiej i siedliskowej oraz regulacji dotyczących ocen oddziaływania na środowisko.
Dzień spędzony pod hasłem „Razem bliżej środowiska… od 15 lat!” okazał się więc niezwykle interesujący nie tylko dla przybyłych stypendystów ubiegłych edycji, ale przede wszystkim dla licznie przybyłych gości z kraju i zza granicy. Mamy nadzieję, że kolejne konferencje prezentujące dokonania stypendystów programu Stypendialnego DBU i Fundacji im. Nowickiego okażą się równie dużym sukcesem oraz że zachęcą przede wszystkim kolejnych młodych absolwentów polskich uczelni do ubiegania się o stypendia.